Vajinismus nedir sorusunun basit cevabı, vajina çevresindeki kasların istemsiz olarak gerilmesi veya kasılması olarak yanıtlanabilir. Vajina, kadın üreme sisteminin bir parçasıdır ve vücudun dış rahim alt kısmına bağlanır. Vajinada meydana gelen kasılmalar rahatsız edici veya çok ağrılı olabilir. Kasılmalar tamamen istemsiz olarak meydana gelir ve vajina içerisine bir şeyin girmesi esnasında kendini gösterir. Bu nedenle cinsel ilişki sırasında vajinismus hastası olan kadınlarda yoğun ağrı olur. Zamanla kasılmalar daha acılı bir hal alır ve sonuç olarak cinsel hayat son bulabilir. Yalnızca vajina içine bir temasta değil, vajina etrafına bir temas olduğunda da ağrılar ve kasılmaların olma ihtimali vardır. Çok nazik dokunmalardan dolayı ağrı ortaya çıkmayabilir ancak hastalığın tedavisinin bir an önce yapılması gerekir. Çünkü vajinismus ilişkilerin önüne geçebilir ve yaşam kalitesinin düşmesine sebep olur.
Vajinismus belirtileri nelerdir dendiğinde en yaygın belirti olarak akla ilk gelen istemsiz vajinal kasıntılar ve gerilmelerdir. Ancak bu belirtilerin şiddeti hasta olan kadınlar arasında farklılık gösterir. Vajinismusu olan kadınların kasılmaları istemli olarak yönetmeleri mümkün değildir. Hastalık cinsel arzuların önüne geçmez, hatta cinsel ilişki esnasında zevk alma ve orgazm olma durumu yine görülebilir. Fakat bu durum gittikçe azalır ve kasılmalar ilişkinin önüne geçmeye başlar. Kasılmaların ve gerilmelerin yanı sıra yanma ve batma hissi de kendini gösterebilir. Hastalık her kadında aynı seyretmediğinden kimi hastalar cinsel ilişkiye girebilir ancak bu acı verici olabilir. Bunun yanında bazı hastalarda ise cinsel ilişki ne kadar zevkli de olsa acı orgazmın gerçekleşmesine mani olur. Sonuçta hastalar zamanla cinsel ilişkiden uzaklaşır ve bu da hayat kalitesinin düşmesine, evliliklerin tehlikeye girmesine ve huzursuzluklara yol açar. Vajinismus ile ortaya çıkan semptomlar nelerdir sorusu bu şekilde yanıtlanabilir. Vajinal olarak belirtileri olan hastaların muayene olmak için acele etmeleri gerekir. Çünkü erken teşhis ve tedavi hastalığın ilerlemesine engel olur, yaşam kalitesinin yeniden kazanılmasını sağlar.
Vajinismus neden olur sorusuna hala kesin cevap bulunabilmiş değildir. Bunun üzerinde çalışmalar devam etmekle birlikte en yaygın görüş vajinismusu tetikleyebilecek cinsel deneyimler veya seksle ilgili sorunlardır. Genç yaşlarda hoş olmayacak cinsel deneyimler, seks esnasında ani hareketler ve zorlamalar, jinekolojik bir muayene esnasında bireyin canını yakabilecek bir hareketin vajinismusa neden olabileceği düşünülmektedir. Çünkü vajina kasları bu olumsuz durumlara karşı vücudu korumak için bir savunma mekanizması oluşturarak kasılma refleksi gösterir. Bu da hastalığın ilk olarak ortaya çıkmasına sebep olabilir. Cinsel istismar, saldırı veya tecavüz gibi durumların da vajinismusa neden olabilir. Bastırılmış ve cinsel ilişkinin tabu olarak görüldüğü toplumlarda ise kadın bireylerin yetiştirilmeden dolayı gelen psikolojik bir savunma sistemi mevcuttur. Bu durumlar evlilikte dahi cinselliğin kötü bir şey olduğu hissinin kadınlarda oluşmasına neden olur. Böylece psikolojik olarak vajinismusun önü açılmış olur. Tüm bunların yanında;
Vajinismusun iki ana türü vardır. Bu türler birincil (primer) ve ikinci (sekonder) olmak üzere adlandırılır. Birincil vajinismus, kadının ilk cinsel deneyiminde vajinada kasılma meydana gelmesinden dolayı cinsel ilişkiye girememesi olarak tanımlanır. Bu sınıfta yer alan hastalar yalnızca cinsel ilişkiden dolayı kasılmazlar. Bunun yanında jinekolojik bir muayene de onlar için büyük bir problemdir. Bu problemden dolayı hastaların vajinal muayene olmaları çok zordur. Ayrıca mantar, idrar yolu enfeksiyonu gibi hastalıklardan dolayı kullanılabilen fitil ya da ilaçların kullanımı da bu hastalar için pek mümkün değildir. Primer vajinismusun oluşmasındaki nedenlerin başlıcası ilk gece korkusu olarak adlandırılır. İkincil vajinismus ise birincilden farklı olarak, cinsel hayatı yolunda giden bir kadının düşük, zorlayıcı ve olumsuz etkiler bırakan bir doğum, ağrılı bir vajinal muayene, kürtaj gibi travmatik olaylardan dolayı ortaya çıkar. Diğerinden farklı olarak ikincil vajinismus hastalığında temelde korku vardır. Travmatik bir olaydan sonra meydana gelen korkudan dolayı vajinismus hastalığı ortaya çıkar ve buna kazanılmış vajinismus da denir.
Vajinismus tedavisi teşhise bağlı olarak değişir. Fiziksel bir durumdan dolayı ortaya çıkan vajinismus için belirli ilaçlarla tedavi yürütülür. Ancak bunun dışındaki teşhisler için birkaç farklı yöntemle tedavi uygulanır. Seks terapisti gibi cinsel alanda uzmanlaşmış bir sağlık uzmanına hastanın yönlendirilmesi olasıdır. Terapistler cinsel hayatın nasıl sürdürülmesi gerektiği ve vajinal olarak nelere dikkat edilmesi gerektiği konusunda eğitimler yürütüler. Bu eğitimlerin amacı hastalığın altında yatan psikolojik nedenleri ortadan kaldırmak ve cinsellik hakkında hastada olan yanlış inanç ve bilgilerin silinmesini sağlamaktır. Bu eğitimlere psikoseksüel terapi adı da verilir. Vajinal kasları gevşetmek için nefes alma verme egzersizleri, hafif dokunma gibi farkındalık yaratmak amaçlı gevşeme teknikleri hastaya öğretilir. Vajinal kasların kontrolünü sağlamak amacıyla sıkma ve bırakma gibi pelvik taban egzersizleri uygulanabilir. Yavaş yavaş vajina içine yerleştirilen farklı boyutlardaki pürüzsüz tamponlar da vajinismus tedavisinde kullanılır. Bu tedavilerin hepsinin ortak amacı cinsel dürtüleri arttırmak ve cinsel ilişki sırasında gevşemeyi sağlamaktır.
Birincil vajinismus olarak da adlandırılan primer vajinismus, yaşam boyunca ağrılı penetrasyon yaşayan veya hiçbir şekilde cinsel ilişki yaşamayan kadınları kategorize etmektedir. Bu durumda genellikle tampon yerleştirme ve jinekolojik muayene de mümkün olmamaktadır. Vajinal kasların istemsiz spazmlarının nedeni çoğunlukla fizikseldir, ancak nedeni bilinememektedir. Yaygın nedenler arasında kaygı, yanlış cinsel bilgiler, cinsel ilişki korkusu, cinsel ilişkinin tabu haline gelmesi, cinsel yolla bulaşan hastalıklara maruz kalma bulunmaktadır.
Vajinaya herhangi bir şeyin nüfuz etmeye çalışılması halinde, bilinçli veya bilinçsiz şekilde korku faktörü tetiklenir. Ağrı daha fazla kaygıya neden olur ve kasların sıkılmasını tetikler. Hasta kendi kendine beslenen bir korku ve acı döngüsüne girer.
İkincil vajinismus olarak da bilinen sekonder vajinismus; bir zamanlar ağrısız vajinal penetrasyona sahip olan, ancak zamanla gelişen vajinismusu ifade eder. Tıbbi durumlar, travmatik olaylar, ilişki sorunları, cerrahi, doğum veya menopoz ile tetiklenebilir. Genel olarak, ikincil vajinismusun korku bileşeni yoktur.
Vajinismus kadınlar tarafından kasten veya kasıtlı olarak tetiklenmez. Bu durum, istemsiz olarak ve çoğu zaman kendi farkındalıkları olmadan gerçekleşir. Genellikle fiziksel veya duygusal faktörlerin bir kombinasyonuna yanıt olarak gelişir. Sorunun net olarak bilinememesi kadın için daha zorludur.
