Travma Sonrası Stres Bozukluğu

Travma Sonrası Stres Bozukluğu Nedir?

Travma sonrası stres bozukluğu (Posttravmatik) ve tedavisi için bilmemiz gereken öncelikle bir kaç nokta var. Kişinin ruhsal ve bedensel varlığını sarsan, inciten, yaralayan, korkutan, çaresizlik yaratan, çoğu kez olağan dışı ve beklenmedik olayların bizlerde yol açtığı psikolojik etkilere ruhsal travma diyoruz.
Psikologlarımız tarafında yapılmış olan tanımlamaya göre ileri yaşta bir yakınımızın uzun süren bir hastalık sonrasında ölümünün ruhsal travmaya yol açma ihtimali düşüktür. Çünkü insanın psikolojik duruma kendini hazırlar. İnsanın bir yakınını beklenmedik biçimde “Örneğin; trafik kazası veya ani bir kalp krizi” sonucunda vefat etmesi daha fazla travmatik etki yapar.

Travma Sonrası Stres Bozukluğu’nun yarattığı etkiler duygusal, fiziksel, davranışsal ve bilişsel olarak 4 alanda olabilir:

Duygusal Tepkiler:

1. Kaygı ve korku hali
2. Üzüntü
3. Suçluluk, çaresizlik
4. Çabuk öfkelenme
5. Yaşanılanları inkar
6. Güvende hissedememe
7. Hızlı duygu değişimleri
8. Geleceğe dair karamsarlık

Fiziksel Tepkiler:

1. Baş ağrısı
2. Mide bulantısı
3. Titreme
4. Göğüste daralma hissi
5. Aşırı uyarılmışlık hissi
6. İştahta artma ya da azalma

Davranışsal Tepkiler:

1. Ani davranışlar gösterme
2. Sürekli hareket halinde olma
3. Kolayca korkma, irkilme
4. Yeme sorunları
5. İlişkilerde sorunlar
6. İçe kapanma, sosyal ortamlardan uzaklaşma
7. Olayla ilgili hatırlatıcılardan (yer, kişi vs.) kaçınma

Bilişsel Tepkiler:

1. Unutkanlık
2. Dikkatsizlik ve odaklanmada güçlük
3. Uyku problemleri, kabuslar
4. Düşünce süreçlerinde bozulmalar, tekrarlayıcı düşünceler
5. İnançlarını sorgulama
6. Olay anı ile ilgili tekrarlayıcı sahneler (flashbackler)
7. Kendilik algısı, zaman ve mekanla ilgili bozulmalar (disosiyasyonlar)

Bu tepkiler kişiler tarafından anormal olarak görülse de travmatik bir olaya karşı verilen normal tepkilerdir. Araştırmalar bu tepkilerin olay yaşandıktan uzun süre sonra da çıkabildiğini göstermektedir. Bu durumda “gecikmeli dışa vurum gösteren tip” olarak adlandırılır. Her iki durumda da bu tepkilerin 1 aydan daha uzun süre boyunca devam etmesi ve kişinin günlük hayatını ciddi derece etkilemesi halinde bu alanda çalışan bir uzmandan yardım alınması gerekmektedir.

Travma sonrası stres bozukluğu belirtileri nelerdir?

1. Yaşanan olayı sürekli anımsama ve üzerinde sıkıntılı biçimde düşünme,
2. Olayla ilgili yer, kişi ve benzeri hatırlatıcılardan uzak durmaya çalışma,
3. En ufak uyaranla tetiklenen gerginlik hali,
4. Uyku bozuklukları, kabuslar,
5. Kendine ya da başkalarına yönelik öfkelenme, suçlama, üzüntü ya da utanma gibi olumsuz duygular travma sonrası stres bozukluğunun başlıca belirtileri arasındadır.
6. Travmatik yaşantılar eğer çocukluk çağında gerçekleşmiş ise (ihmal, istismar ya da aile içi sorunlara maruz kalma gibi) Kompleks Travma Sonrası Stres Bozukluğu denilen daha karmaşık bir belirti tablosu ile karşılaşılır. Bu gibi durumlarda intihar girişimleri, yineleyen depresyonlar, yeme bozuklukları, kişilerarası ilişkilerde sorunlar, tıbben açıklanamayan bedensel belirtiler ön plana geçer.

Travma sonrası stres bozukluğu nedenleri nelerdir?

Travma sonrası stres bozukluğuna yol açan olaylar erişkinlik ya da çocuklukta yaşanmış olabilir. Yaşanan olayın türüne, tekrarlayıcı olup olmamasına, yaşandığı yaş dönemine ve olayda yer alan kişilerin maruz kalan kişiye olan yakınlıklarına göre travma sonrası stres tepkileri farklı biçimlerde ortaya çıkar. Bu tepkiler olayın hemen ardından başlayabileceği gibi yaşamın daha sonraki dönemlerinde de gündeme gelebilir. Olaya ilişkin duygu, anı ve düşüncelerin bastırılmış olması travma sonrası stres bozukluğunun ortaya çıkmasını önlese de aynı nedenlerden kaynaklanan ruhsal süreçler başka psikiyatrik bozukluklar (yeme bozukluğu, dissosiyatif bozukluk, sınırda kişilik bozukluğu, nedeni bulunamayan bedensel belirtiler vb.) biçiminde de ortaya çıkabilir. Birçok psikiyatrik bozuklukta olduğu gibi travma sonrası stres bozukluğunda da merkez ve otonom sinir sistemlerine ilişkin nörobiyolojik mekanizmalar devreye girmektedir.

Travma Sonrası Stres Bozukluğu Tedavisi?

Travma Sonrası Stres Bozukluğu kişinin hayatını, sosyal aktivitelerini, dünyayı algılayış şeklini etkileyen çeşitli alanlarda sorunlar yaşamasına neden olan ciddi bir hastalıktır. Bununla birlikte çeşitli tedavi yöntemlerinin bu hastalığın tedavisinde oldukça başarılı olduğu bilinmektedir. Travmatik bir olaydan her kişinin aynı oranda etkilenmediği göz önüne alındığında, kişinin ihtiyaçlarına uygun olan tedavi planının hazırlanması gerekmektedir.

İlaç Tedavisi: Travma etkilerini şiddetli bir şekilde yaşayan kişilere uygun bir antidepresan tedavisi başlanabilir. Tedavide kullanılan ilaçlar kişinin duygu durumunu düzenleme, aşırı uyarılmayı azaltma, öfke kontrolünü sağlama, düşünce içeriklerini düzenleme gibi bir çok semptomla ilişkili alanda yarar sağlamaktadır. Tedavi süresi hekim tarafından belirlenir.

Derin TMS: Derin TMS, ilaçsız ve cerrahi olmayan bir müdahaledir, anestezi gerektirmez. Uygulama sırasında hasta uyanık ve bilinçlidir. Kafatasına yerleştirilen bir mekanizma ile kafatasının altına manyetik atımlar gönderilerek beyindeki hedef bölge fiziksel olarak uyarılır. Böylece, elektriksel aktivite ile çalışan nöronlar, manyetik uyarım sayesinde aktifleşir. Aktifleşmesi ile birlikte travmatik hatıraların anımsanması ve bunun uzman eşliğinde konuşulmasının travmanın yükünü kayda değer derecede azalttığı rapor edilmiştir.